Persoalan mengenai penggal Panglima Angkatan Tentera

10:30AM Ogos 18 2015
oleh Aziz Bari

SUARA LANTANG: Sama seperti dalam sistem Westminster lain, perkhidmatan awam kita hampir ibarat tulang belakang kepada pentadbiran. Walaupun ia diletakkan di bawah badan eksekutif, perkhidmatan awam mempunyai peranan keperlembagaannya sendiri, iaitu untuk bersikap neutral dan menjauhi politik kepartian.

Walaupun ia terikat dengan perintah dan dasar-dasar kerajaan yang mentadbir, perkhidmatan awam telah diberi perlindungan perlembagaan tertentu yang merangkumi tempoh kakitangannya. Bagi pihaknya perkhidmatan awam mempunyai etos dan amalannya tersendiri, yang berusaha untuk mengekalkan keberkecualian, tradisi dan profesionalismenya sendiri.

Angkatan tentera adalah sebahagian daripada perkhidmatan awam negara seperti yang dinyatakan di bawah Perkara 132 (1) Perlembagaan Persekutuan. Bersama-sama dengan cawangan lain perkhidmatan itu - termasuk pasukan polis –tentera dengan anggota berjumlah lebih 100,000 orang merupakan sebahagian dari 1.3 juta orang perkhidmatan awam.

Angkatan tentera terdiri daripada tentera darat, tentera laut dan tentera udara. Ketuanya adalah Panglima Angkatan Tentera (PAT), satu jawatan kanan yang dinyatakan Perkara 137 (3) Perlembagaan. Jawatan ini sekarang dipegang oleh Jen Zulkifeli Mohd Zain, seorang pegawai kanan yang sudah berusia lebih 61 tahun dan telah memegang jawatan itu sejak tahun 2011. Umur persaraan wajib dalam perkhidmatan awam ialah 60 tahun.

Di sebalik komposisi tentera, PAT sentiasa merupakan jeneral tentera darat, sesuatu yang bermula dari tahun 1957. Tetapi ini ditukar pada tahun 2005. Kelihatannya ia dilakukan disebabkan amalan di negara-negara maju, terutamanya Amerika Syarikat dan United Kingdom di mana pegawai tertingginya dikenali sebagai pengerusi bersama ketua-ketua kakitangan. Jadi di Britain sebagai contohnya, pegawai tertingginya mungkin merupakan jeneral, ketua marsyal tentera udara umum atau panglima tentera laut.

Apabila Malaysia memulakan giliran pada tahun 2005, jawatan itu diterima Panglima Tentera Laut Anwar Mohd Noor, Panglima Tentera Laut (PTL) ketika itu. Rupa-rupanya Anwar merupakan jeneral empat bintang yang paling kanan pada masa itu selepas PAT, Jen Zahidi Zainudin dari Tentera Darat, bersara.

Selepas itu, apabila Anwar bersara pada tahun 2007, Panglima Tentera Udara pada masa itu Jen Abdul Aziz Zainal menjawat jawatan PAT. Beliau memegang jawatan tersebut sehingga beliau bersara pada tahun 2009 apabila Panglima Tentera Udara Jen Azizan Ariffin mengambil alih. Beliau menjadi PAT sehingga 2011; yang dengan sendirinya memulakan amalan penggal bagi PAT, selama kira-kira dua tahun.

Pada masa ini, jeneral empat bintang yang paling kanan selepas Zulkifeli adalah PTL Abdul Aziz Jaafar. Laksamana tentera laut itu telah berusia 59 tahun dan telah dilantik ke jawatan itu pada tahun 2008.

Selepas Abdul Aziz adalah Jen Roslan Saad, Panglima Tentera Udara. Beliau mencecah hampir 59 tahun dan dilantik ke jawatan empat bintang itu pada tahun 2014. Ketua tentera darat semasa adalah Jen Raja Mohamed Affandi. Beliau berusia 58 tahun dan menjawat jawatan itu pada tahun 2013.

Jika dilihat dari amalan sejak tahun 2005, pelantikan jeneral tentera sebagai PAT seterusnya adalah tidak mungkin. Bagaimanapun yang menariknya, Raja Mohamed Affandi pernah menjadi pemangku PAT pada tahun 2014.

Memandangkan kekananan beliau di kalangan jeneral di Kementerian Pertahanan, jawatan itu sepatutnya diambil alih oleh Abdul Aziz.

Jawatan yang dipegang oleh Zulkifeli agak tidak dapat dipertahankan atas beberapa sebab. Pertama beliau telah melepasi umur persaraan wajib. Keduanya walaupun kerajaan semasa mempunyai hak untuk menawarkan kontrak kepada pegawai yang hampir bersara, itu tidak boleh dilakukan dengan cara yang mengganggu amalan-amalan yang konsisten dan baik.

Ini akan memberi kesan kepada semangat dan profesionalisme dalam perkhidmatan. Dan tindakan mengenepikan amalan, tidak dapat tidak, pasti akan menimbulkan banyak persoalan. Sehingga kini, Zulkifeli telah memegang jawatan itu selama lebih daripada empat tahun, dua kali ganda tempoh mana-mana PAT sejak tahun 2005.

Adalah sukar untuk dinafikan bahawa penyambungan tempoh Zulkifeli telah menafikan Abdul Aziz peluang untuk berkhidmat sebagai pegawai tertinggi perkhidmatan tentera.

Zulkifeli adalah antara beberapa orang pegawai tentera yang mempunyai latihan asas pegawai di Akademi Tentera Sandhurst yang berprestij di England. Tetapi cukup aneh beliau berada di sana untuk mempertahankan dakwaan penipuan dan penyelewengan undian pos di kalangan anggota tentera, menjelang pilihan raya umum 2013.

Perlu diingati bahawa beberapa pegawai bersara daripada angkatan tentera telah bertanding atas tiket Pakatan Rakyat, termasuk seorang bekas panglima tentera, Jeneral Md Hashim Hussein. Akhirnya seorang dari mereka, Laksamana Pertama bersara Imran Abdul Hamid, memenangi kerusi Parlimen Lumut di sebalik semua halangan.

Dr Abdul Aziz Bari adalah bekas profesor undang-undang Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM), yang kini mengajar di Universiti Selangor (Unisel).